Μετεγχειρητική πορεία

Μονάδα εντατικής θεραπείας

Μετά το τέλος της επέμβασης και αφού ο ασθενής παρα-μένει σταθερός, μεταφέρεται στη μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ). Εκεί παραμένει για 24-48 ώρες.

Τις πρώτες 4-6 ώρες είναι κατασταλμένος (κοιμάται) και συνδεδεμένος με ειδικά μηχανήματα που υποστηρίζουν την αναπνοή του (αναπνευστήρας) και καταγράφουν το ηλεκτροκαρδιογράφημα, τις σφύξεις, την αρτηριακή πίεση και τις πιέσεις των διαφόρων κοιλοτήτων της καρδιάς. Υπάρχουν επίσης καθετήρες για τη χορήγηση υγρών και φαρμάκων και ειδικοί σωλήνες για τη μέτρηση των ούρων, και των άλλων υγρών του σώματος που αποβάλλονται, Δείγματα αίματος παίρνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα για ανάλυση.

Ο ασθενής θα έχει δύο σωλήνες που θα βγαίνουν από το κάτω μέρος του τραύματος για την παροχέτευση της μικρής ποσότητος αίματος, που χάνεται τις πρώτες ώρες μετά την επέμβαση.

Μετά τις πρώτες 4-6 ώρες ο ασθενής αρχίζει να ξυπνά, να επικοινωνεί με το περιβάλλον και παραμένει ήρεμος με κατα-πραϋντικά φάρμακα. Όταν θα έχει ξυπνήσει εντελώς και μπορεί να αναπνέει και βήχει τότε αφαιρείται ο σωλήνας από την τραχεία.

Όλοι οι υπόλοιποι σωλήνες αφαιρούνται την επόμενη ημέρα στην ΜΕΘ ή όταν επιστρέψει στο δωμάτιό του.

Η παραμονή στην κλινική μέχρι το εξιτήριο

Τη δεύτερη ή τρίτη ημέρα, ο ασθενής επιστρέφει στο δωμάτιό του, κάθεται στην καρέκλα, λαμβάνει ελαφρά γεύματα και περπατά μέσα στο δωμάτιό του. Μετά την επέμβαση παρατηρείται συνήθως μια αυξημένη συσσώρευση βλεννωδών εκκρίσεων μέσα στους βρόγχους, Οι εκκρίσεις αυτές θα πρέπει να αποβάλλονται συστηματικά για την αποφυγή αναπνευστικών λοιμώξεων.

Ανάνηψη, 1η-2η ημέρα
μετεγχειρητικά: ευφορία.

Ο ασθενής πρέπει να παίρνει βαθιές αναπνοές και να βήχει. Σημαντική βοήθεια προς αυτή την κατεύθυνση δίνεται από τους φυσικοθεραπευτές, που επισκέπτονται τον ασθενή σε τακτική βάση. Η όλη προσπάθεια διευκολύνεται με παυσίπονα φάρμακα, βρογχοδιασταλτικά, αποχρεμπτικά σιρόπια.

Στο στάδιο αυτό ο ασθενής συνήθως έχει ένα αίσθημα ανακούφισης και καλής γενικής κατάστασης. αφού επέζησε, υπάρχει η προσδοκία ότι θα είναι εντελώς υγιής και γενικά βρίσκεται σε κατάσταση ευφορίας.

Η κατάσταση αυτή, πολλές φορές, ακολουθείται από μια περίοδο νευρικότητας ή μελαγχολίας, που ξεκινά την 3η-5η ημέρα μετεγχειρητικά, Ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται θλίψη, έντονη καταβολή, αδυναμία και ανορεξία, Τα συμπτώματα αυτά είναι συνηθισμένα μεταξύ των ασθενών, Δεν συμβαίνει κάτι κακό, χρειάζεται μόνο υπομονή και όλα θα επανέλθουν στη φυσιολογική τους κατάσταση. Αυτά πρέπει να γίνουν αντιληπτά και από τους ιδιαίτερα ανήσυχους συγγενείς που αγωνιούν υπερβολικά και πιέζουν τους ασθενείς να τρώνε συνεχώς.

Μέχρι την 7η ημέρα ο ασθενής αισθάνεται αρκετά καλά, κάνει περιπάτους στους διαδρόμους, ανεβαίνει τις σκάλες 2-3 ορόφων και είναι έτοιμος να φύγει από το νοσοκομείο. Διάχυτοι πόνοι στις περιοχές των τραυμάτων, στους ώμους, στη ράχη, στη βάση του τραχήλου, καθώς και δεκατική πυρετική κίνηση είναι αναμενόμενα, σε μερικούς ασθενείς, σαν αποτέλεσμα φλεγμονώδους αντίδρασης γύρω από την καρδιά. Σκευάσματα ασπιρίνης σε συνδυασμό με αντιφλεγμονώδη και καθησύχαση του ασθενούς αντιμετωπίζουν το πρόβλημα,

Τις πρώτες ημέρες μετά την επέμβαση, ο ασθενής είναι πιθανό να νοιώθει την καρδιά του να κτυπά ανώμαλα, Αν πρόκειται για την αίσθηση έντονων-δυνατών αλλά τακτικών (ρυθμικών) παλμών δεν θα πρέπει να υπάρχει καμιά ιδιαίτερη ανησυχία. Αν όμως, οι παλμοί είναι γρήγοροι και άτακτοι (άρρυθμοι) τότε πρόκειται συνήθως για μια αρρυθμία που καλείται κολπική μαρμαρυγή, εμφανίζεται στο 30-40% των ασθενών και αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά και γρήγορα με ειδική φαρμακευτική αγωγή, Ο ασθενής δεν θα πρέπει να ανησυχεί ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα με την εγχείρηση και την καρδιά του.

Την παραμονή της εξόδου γίνεται η αφαίρεση των ραμμά-των, των προσωρινών ηλεκτροδίων του βηματοδότη και επα-νέλεγχος των τραυμάτων.

Όταν ο ασθενής φεύγει από το νοσοκομείο, παίρνει την απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή και απλές οδηγίες για τις πρώτες ημέρες της ανάνηψης, Του δίνεται επίσης ραντεβού για να επισκεφθεί το χειρουργό του ή τον καρδιολόγο του σε 7-10 ημέρες μετά την έξοδό του από το νοσοκομείο, καθώς και οδηγίες για πιθανό αιματολογικό έλεγχο, ακτινογραφία θώρακος και ηλεκτροκαρδιογράφημα,

Οι ασθενείς από την επαρχία συνήθως διαμένουν στην Αθήνα προτού αναχωρήσουν για τον τόπο διαμονής τους, Εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς που διαμένουν σχετικά κοντά στην Αθήνα (1 ώρα με το αυτοκίνητο),

Η αναχώρηση γίνεται με άνετο επιβατικό αυτοκίνητο με συχνές στάσεις ανά 1-2 ώρες και με σύσταση αποφυγής κόπωσης και έκθεσης σε πολύ ψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες. Για διαδρομές μεγαλύτερες των 4-5 ωρών συνιστάται η αεροπορική μετακίνηση, Για ευνόητους λόγους συνιστάται σαφώς η αεροπορική μετακίνηση αντί της θαλάσσιας διαδρομής (απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες, αδυναμία άμεσης ιατρικής φροντίδας).

Η ΠΡΩΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕΤΑ ΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

Στο διάστημα αυτό, μέχρι την επανεξέταση, ο ασθενής μπορεί και πρέπει να κινείται χαλαρά αλλά συστηματικά μέσα και γύρω από το σπίτι του, λαμβάνει διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνες και ακολουθεί χαλαρά το πρόγραμμα υγιεινής (χαμηλής σε χοληστερίνη) διατροφής, μιας και βρίσκεται στη φάση της επούλωσης των τραυμάτων του,

Ο ασθενής θα πρέπει να χαλαρώνει και να κοιμάται 1-2 ώρες κάθε μεσημέρι.

Ο ασθενής μπορεί να έχει τακτικά λουτρά με φαρμακευτικά σαπούνια και το νερό μπορεί να τρέχει πάνω στα κλειστά τραύματα. Θα πρέπει όμως να αποφεύγεται η εντριβή των τραυμάτων,

Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας, αλλά και τις πρώτες 2 εβδομάδες στο σπίτι, ο ασθενής θα πρέπει να μην ξαπλώνει ή κοιμάται στο πλευρό (δεξιά ή αριστερά) αλλά να παραμένει ανάσκελα, για τη διευκόλυνση της επούλωσης του στέρνου. Επίσης, όταν ανασηκώνεται από το κρεβάτι να μη στηρίζει το βάρος του στα χέρια αλλά κύρια στα πόδια, στον επίμονο και έντονο βήχα θα πρέπει να πιέζει το θώρακα και με τα δύο χέρια στο στήθος προς το κέντρο.

Πιθανές ενοχλήσεις

Ο ασθενής θα πρέπει να γνωρίζει ότι μετά από μια καρδιοχειρουργική επέμβαση υπάρχει πάντοτε η πιθανότητα να εμφανιστούν κάποιες από τις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις:

ΑΝΑΙΜΙΑ (χαμηλή αιμοσφαιρίνη και χαμηλός αιματοκρί-της) συνήθως διορθώνεται, μετά ένα μήνα περίπου, χωρίς ιδι-αίτερη αντιμετώπιση, Αν ο ασθενής αισθάνεται αδυναμία, δύσπνοια και η αναιμία είναι μεγαλύτερη της συνηθισμένης, τότε χορηγούνται σκευάσματα σιδήρου.

ΤΟ ΠΟΔΙ, από το οποίο έχει παρθεί η φλέβα, ίσως παραμένει λίγο οιδηματώδες (πρησμένο) στο κάτω τμήμα του για 4-6 εβδομάδες αλλά, συνήθως, δεν είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό. Θα πρέπει να αποφεύγεται η ορθοστασία και το πόδι να βρίσκεται υπερυψωμένο, όταν ο ασθενής είναι καθιστός. Όταν παρ' όλα αυτά, το πόδι παραμένει πρησμένο, τότε πρέπει να φοριέται ελαστική κάλτσα.

Σε μερικούς ασθενείς παρουσιάζεται κάποια ποσότητα ΥΓΡΟΥ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΘΩΡΑΚΑ μερικές ημέρες μετά την επέμβαση, Αυτό είναι μια μικρή ποσότητα αίματος που παρέμεινε μετά το χειρουργείο και υγρά που παράγει το ίδιο το σώμα μας. Το υγρό αυτό δεν θα πρέπει να προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, αν είναι περισσότερο του αναμενόμενου και προκαλεί δύσπνοια, τότε μπορεί να αφαιρεθεί με τοπική αναισθησία και με τη βοήθεια μιας μικρής βελόνας (παρακέντηση), Αυτό γίνεται στα εξωτερικά ιατρεία και αμέσως μετά ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι του.

Κάποιοι ασθενείς παρουσιάζουν ΜΟΥΔΙΑΣΜΑ Ή ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΑΔΥΝΑΜΙΑ Ή ΠΟΝΟ ΣΤΑ ΔΑΚΤΥΛΑ του αριστερού ή δεξιού χεριού τους. Ορισμένες φορές τα δάκτυλα είναι ωχρά και ψυχρά. Τα συμπτώματα αυτά οφείλονται στην πίεση κάποιων νεύρων, όση διάρκεια ο θώρακας είναι ανοικτός κατά την εγχείρηση, Τα συμπτώματα βελτιώνονται συνήθως σε λίγες εβδομάδες και αντιμετωπίζονται με φυσιοθεραπεία και αναλγητικά φάρμακα.

Φαρμακευτική αγωγή

Τα φάρμακα που συνήθως θα δοθούν μετεγχειρητικά, χωρίς να σημαίνει ότι όλα θα χορηγηθούν υποχρεωτικά στον κάθε ασθενή, είναι τα ακόλουθα:

ΑΣΠΙΡΙΝΗ: Όλοι οι ασθενείς μετά από την εγχείρηση Bypass (μπάι πας) θα λαμβάνουν ασπιρίνη (Salospir) καθ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, Η ασπιρίνη λαμβάνεται μια φορά την ημέρα, δεν προορίζεται για αναλγητικό, αλλά για την ποφυγή δημιουργίας θρόμβων στις αρτηρίες και τις φλέβες, Η ασπιρίνη μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία από ένα έλκος στομάχου ή 12δακτύλου, ή έντονα δυσπεπτικά ενοχλήματα. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αντικατασταθεί με ένα παρόμοιο φάρμακο που καλείται Plavix (πλαβίξ).

SINTROM (ΣΙΝΤΡΟΜ): Το σιντρόμ είναι αντιπηκτικό, καθυστερεί την πήξη του αίματος. Είναι απαραίτητο στους ασθενείς που έχουν υποστεί αντικατάσταση βαλβίδας με άλλη μεταλλική. Το φάρμακο αυτό προφυλάσσει από τη δημιουργία θρόμβου γύρω από τη βαλβίδα, Αν οι ασθενείς αυτοί τραυματισθούν, θα διαπιστώσουν ότι η αιμορραγία δεν σταματά γρήγορα και χρειάζεται να πιέσουν το τραύμα για 20-30 λεπτά. Οι ασθενείς που λαμβάνουν Sintrom θα πρέπει να ελέγχουν το αίμα τους συστηματικά για τον καθορισμό της σωστής δόσης. Η εξέταση του αίματος που θα καθορίσει τη δόση καλείται μέτρηση του χρόνου προθρομβίνης ή INR. Αν η δοσολογία είναι περισσότερη της επιτρεπόμενης υπάρχει κίνδυνος αιμορραγιών, οι οποίες μπορεί να είναι πολύ σοβαρές, Οι ασθενείς θα πρέπει πάντοτε να θυμούνται να το επισημαίνουν στον οδοντογιατρό τους ή σε οποιοδήποτε άλλο γιατρό. Το φάρμακο αυτό επηρεάζεται από ορισμένα άλλα φάρμακα (όπως η ασπιρίνη, ή κάποια αντιβιοτικά), το αλκοόλ, κάποια τρόφιμα και λαχανικά.

LONARID-N (ΛΟΝΑΡΙΝΤ-Ν): Το Λοναρίντ είναι βασικό αναλγητικό για τους μετεγχειρητικούς πόνους και αντιπυρετικό. Η δόση του δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 4-6 χάπια το 24ωρο και πρέπει να λαμβάνονται κάθε 4-6 ώρες. Η υπέρβαση της δοσολογίας του Λοναρίντ μπορεί να προκαλέσει ηπατική βλάβη.

DIGOXIN (ΔΙΓΟΞΙΝΗ): Η διγοξίνη βελτιώνει τη συσταλτικότητα του καρδιακού μυός και αντιμετωπίζει μια σειρά αρρυθμιών (όπως την κολπική μαρμαρυγή). Η διγοξίνη μπορεί να προκαλέσει ναυτία και ανορεξία. Μερικές φορές μπορεί να επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό περισσότερο του επιθυμητού. Η διγοξίνη συνήθως χορηγείται καθημερινά και απαιτείται ο τακτικός έλεγχος της συγκέντρωσης του φαρμάκου στο αίμα από τον θεράποντα καρδιολόγο. Ορισμένοι καρδιολόγοι συστήνουν τη χορήγησή της καθημερινά εκτός Τετάρτης και Κυριακής,

Β-ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ (π.χ. LOPRESOR, ΛΟΠΡΕΣΟΡ): Τα φάρμακα της κατηγορίας αυτής ελαττώνουν την αρτηριακή πίεση, επιβραδύνουν τους παλμούς της καρδιάς, ανακουφίζουν από τα στηθαγχικά ενοχλήματα και επιτρέπουν στον ασθενή να ασκείται περισσότερο. Τα φάρμακα αυτά γίνονται καλά ανεκτά από τους ασθενείς αλλά σε ορισμένους εμφανίζονται οι παρακάτω παρενέργειες: αίσθημα ζάλης και κόπωσης λόγω πτώσης της αρτηριακής πίεσης και των παλμών, επιδείνωση του άσθματος ή της αποφρακτικής πνευμονοπάθειας, ψυχρά κάτω άκρα, εφιάλτες κατά τη διάρκεια του ύπνου, δυσκολίες ρύθμισης του σακχάρου στους διαβητικούς, ελάττωση της σεξουαλικής επιθυμίας στους άνδρες.

ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΑ (π.χ. CAPOTEN, ΚΑΠΟΤΕΝ): Το φάρμακο αυτό είναι πολύ αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης και της καρδιακής ανεπάρκειας. ΜΕΑ είναι τα αρχικά του Μετατρεπτικού Ενζύμου της Αγγειοτενσίνης, μιας χημικής ουσίας που βρίσκεται μέσα στο ανθρώπινο σώμα και ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση. Επειδή είναι πολύ δραστικό φάρμακο μπορεί να προκαλέσει ζάλη αν η αρτηριακή πίεση ελαττωθεί αρκετά ή πολύ γρήγορα. Σπάνια, μπορεί να προκαλέσει πτώση των λευκών αιμοσφαιρίων, Αν ο ασθενής που λαμβάνει το φάρμακο αυτό εμφανίσει πονόλαιμο, πυρετό, παροξυσμικό βήχα, παράξενη γεύση, πόνο στη γλώσσα θα πρέπει να ενημερώσει το γιατρό του. Μερικοί ασθενείς παρουσιάζουν εξάνθημα με κνησμό (φαγούρα). Όλα τα παραπάνω υποχωρούν με ελάττωση της δόσης ή διακοπή του φαρμάκου, Οι ασθενείς που παρουσιάζουν από πριν επηρεασμένη νεφρική λειτουργία πρέπει να την ελέγχουν συστηματικά, γιατί το φάρμακο αυτό μπορεί να χειροτερέψει τη νεφροπάθεια.

ΔΙΟΥΡΗΤΙΚΑ (π.χ. LASIX, ΛΑΣΙΞ): Τα διουρητικά βοηθούν στην απομάκρυνση του πλεονάζοντος υγρού από το σώμα μέσω των νεφρών. Αυτό διευκολύνει την καρδιά μιας και ελαττώνει το έργο της. Τα διουρητικά απομακρύνουν το νερό από το σώμα με το να διώχνουν αλάτι (χλωριούχο νάτριο). Οι ασθενείς που λαμβάνουν διουρητικά θα πρέπει να μειώσουν το αλάτι στο ελάχιστο διαφορετικά αυτό ανταγωνίζεται τη δράση των διουρητικών. Τα διουρητικά μαζί με το αλάτι διώχνουν και το κάλιο, Η έλλειψη καλίου προκαλεί μυϊκές κράμπες ή αδυναμία και αρρυθμίες, Πρέπει λοιπόν ο γιατρός μαζί με τα διουρητικά να χορηγεί και συμπλήρωμα καλίου ή φάρμακα που κρατούν το κάλιο μέσα στον οργανισμό. Εκτός αυτού, η δίαιτα θα πρέπει να περιέχει τροφές πλούσιες σε κάλιο όπως: φρέσκα φρούτα και λαχανικά - μπανάνες, πορτοκάλια και τομάτες- που είναι πλούσια σε κάλιο.

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ: η ομάδα αυτή των φαρμάκων (όπως το Tildiem, Adalat, Verapamil, κ.ά.) επηρεάζει την περιεκτικότητα του ασβεστίου σε ορισμένα κύτταρα του σώματος. Τα φάρμακα αυτά προκαλούν διαστολή των στεφανιαίων και των άλλων αρτηριών και χρησιμοποιούνται κύρια για την αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης και της στηθάγχης. Μερικά από αυτά χορηγούνται και για την αντιμετώπιση αρρυθμιών. Λόγω της διαστολής των αγγείων που προκαλούν, μερικοί ασθενείς εμφανίζουν πονοκεφάλους ή και ερυθρότητα του προσώπου και μερικοί άλλοι ήπιο οίδημα (πρήξιμο) γύρω από τους αστραγάλους. Οι περισσότεροι ασθενείς ανέχονται καλό αυτές τις παρενέργειες, οι οποίες ελαττώνονται με την πάρο-δο του χρόνου.

ΑΜΙΩΔΑΡΟΝΗ (ANGORON): Η Αμιωδαρόνη χορηγείται για την αντιμετώπιση διαφόρων αρρυθμιών, όταν άλλα φάρμακα έχουν αποτύχει ή αντενδείκνυται η χορήγησή τους, Είναι πολύ αποτελεσματικό φάρμακο και έχει το πλεονέκτημα, ότι δεν επηρεάζει ιδιαίτερα τη συσταλτικότητα του καρδιακού μυός, Η μακροχρόνια χορήγησή του προκαλεί κάποιες παρενέργειες όπως; υποθυρεοειδισμό, υπερθυρεοειδισμό, πνευμονίτιδα, εναπόθεση μικροκρυστάλλων στον κερατοειδή χιτώνα του οφθαλμού, φωτοευαισθησία, μελάγχρωση του δέρματος, περιφερική νευροπάθεια, Απαιτείται η συχνή παρακολούθηση του ασθενούς από το γιατρό του, ώστε, αν διαπιστωθεί η έναρξη κάποιας παρενέργειας, να διακοπεί το φάρμακο.

Επανεξέταση

Κατά την επανεξέταση, ελέγχεται η πορεία του ασθενούς και απαντώνται ερωτήματα, ελέγχεται η επούλωση των τραυ-μάτων και μελετώνται τα αποτελέσματα τυχόν εξετάσεων. Δίνονται οδηγίες για το επόμενο τρίμηνο και γίνονται πιθανές αλλαγές στη φαρμακευτική αγωγή.